دیدکلی

این گازها از مخلوط شدن گازهای گوناگون مانند CO₂ ، He ، H₂S ، N₂ باتشکیل می‌شوند. هیدروکربنها معمولا ازنوعمتانو دیگر پارافین‌های ردیف پایین هستند. و، ترکیبات گاز در فازهایمختلف را معین می‌سازد. درنتیجه کاهش فشار ، اکثر هیدروکربنهای ردیف بالا تغییرحالتمی‌دهند، یعنی گازهای مرطوب درست می‌شوند. درصورتی که تمام گازهای خشک تقریبا ازمتان درست می‌شوند.

گازهای مرطوب شامل متان و مقدار هیدروکربنهای گازی متعلق به سری نفتهای پارافینی

گازهای خشک (Dry Gases)

این گازها حاوی مقدارزیادی متان می‌باشند (64 الی 96 درصد) و این گازها به سختی تبدیل بهمی‌شوند. درکان‌سارهایو مناطق مردابی نیز گازهای خشک بوفور یافت می‌شوند که قسمت عمده آنها ازمتان بوجود آمده است. گاز متان در حرارت و فشار موجود در منابع زیرزمینی قابل تراکمنیست. بنابراین همیشه بصورت گاز در کان‌سارها وجود دارد و فقط در نتیجه فشارهایزیاد می‌تواند درحلشود.

گازهای مرطوب (Wet Gases)

این گازها تقریبا به سهولت می‌توانند به مایعتبدیل شوند و دارای مقدار زیادی از پارافین‌های ردیف بالا ماننداتان،پروپان،هگزانوهپتانمی‌باشند. این گازها را می‌توان تحتفشار و حرارت زیاد به مایع تبدیل کرد. لذا نسبت به شرایطی که در کانسار حاکم است،این گازها به شکل فاز مایع یا فاز بخار در آنجا وجود دارند.

گازهای طبیعی در کانسارهای نفت

بنابر آنچه گذشت، گازهای طبیعی ممکن استهمراه با نفت و یا به صورت مجزا تشکیل کانسار دهند که هر دو نوع آن ، از نظراقتصادی خیلی با ارزش می‌باشد. در کانسارهای نفت ، امکان دارد که گازهای طبیعی بهحالتهای مختلف دیده شوند. غالبا این گازها قسمت فوقانی منابع را اشغال کرده ، چونوزن مخصوص کمتری دارند، در نتیجه یا بر روی نفت و یا بر روی آب قرار دارند. ولیبعضی اوقات در کانسارهای نفت حاوی گاز ، درصد قابل ملاحظه‌ای از گازها به صورتمحلول قرار می‌گیرد که نسبت آن وابسته به اختصاصات فیزیکی نفت و گاز و همچنین حرارتو فشار منبع یا مخزن است.

گاهی ممکن است دریک مخزن ، درصد قابل ملاحظه‌ای ازگازهای طبیعی محلول در آب باشند. در اعماق بیش از دو هزار متری نیز ، تحت شرایطفشار و حرارت زیاد ، گازهای مخلوط در نفت از نظر فیزیکی غیر قابل تشخیص می‌باشند.

گازهای ترش و شیرین

گازهایی که دارای CO₂ وهستند، بهنامگازهای ترشو گازهای دارای گوگرد کمتر راگازهای شیرینگویند.

کانسارهای گازهای طبیعی

گازهای طبیعی زیرزمینی یا به تنهایی و یا به همراهنفت تشکیل کانسار می‌دهند. درصورت همراه بودن بانفت گازهادر داخل نفت حل می‌شوند و درصورترسیدن به درجه اشباع ،شده ، در قسمت‌های بالای افق‌های نفتی به شکل گنبدهای گازی قرار می‌گیرند.

مهار گازهای طبیعی

اگرچه هنگام، سعی می‌شود برای نگهداری انرژی کانسار از استخراج آن جلوگیری شود، بازاین گاز حل شده در نفت در هنگام استخراج به همراه آن خارج می‌شوند. درسالهای گذشتهاین گازها را آتش می‌زدند. ولی امروزه از آنها به عنوان مواد خام شیمیایی و مادهسوختنی با ارزش استفاده می‌کنند.

ترکیب گازهای طبیعی

دربعضی جاها ، گازهای زیرزمینی دارایبیشتر (کانزاس) یا CO₂ بیشتر (مجارستان ، کلرادو) درخود هستند. بخشی از CO₂ ، از محصولات تشکیلات نفتی و بخشی نیز با منشاءآتشفشانی بوجود می‌آید. مقدار جزئینیز در اکثر مواقع پیدا شده است. گازهای ازت‌دار می‌توانند تا 2.5 درصد حجمی  داشتهباشند (مانند ایالات متحده امریکا). از شکسته شدندرون سنگهای ساحلی هلیوم بوجود می‌آید. گازهای دارای سنگ مخزنکربناته ، دارای مقدار زیادی H₂S هستند.

رسیدن گازهای طبیعی به سطح زمین

بیرون آمدن گازهای طبیعی زیرزمینی به سطحزمین ، همانند بروز نفت به سطح زمین ، از پدیده‌های مهم بوده ، توسط میزان بیرونآمدن گازطبیعی می‌توان در مورد پتانسیل کانسارهای هیدروکربنی ، اطلاعات با ارزش ومهمی بدست آورد. ولی تشخیص و تفکیک این گازها خیلی ساده نیست تا بدانیم آیا این گازمربوط به گاز مردابی یا گاز زغال سنگ و یا گاز مربوط به نفت است. از وجودهیدروکربنهای ردیف بالا ، می‌توان گفت که این گاز از نوع زیرزمینی است.

گازهای موجود در کانسارهای زغال سنگ

این نوع گازها تا 6 درصد حاویهیدروکربنهای ردیف بالا هستند. گازهایی که منشاء آنها مربوط به زغال سنگ است، خیلیکمیاب هستند (مانند گازهای موجود در کانسارهای زغال سنگ هلند) و علت آن را چنینتوجیه می‌کنند که این نوع گازهای حاصل در مرحله زغال شدگی برای خودشان سنگ مخزنخوبی پیدا نمی‌کنند تا جمع شوند.

تفکیک گازهای طبیعی ازنفت

گازی که همراه نفت است، باید از آن جدا شود تانفت خالص بدست آید. اگر نفت و گازی که باهم از چاه خارج می‌گردند، پیش از آنکه ازهم جدا شوند، مستقیما به مخازن نفت هدایت گردند، گاز چون سبک و فرار است، مقداری ازآن ، از منافذ فوقانی مخزن به هوا می‌رود و در ضمن ، مقداری از اجزای سبک وگرانبهای نفت را هم با خود خارج می‌کند. از این رو ، نفت را پس از خروج از چاه وپیش از آنکه به مخزن بفرستیم، به درون دستگاه تفکیک که نفت و گاز را از هم جدامی‌سازد، هدایت می‌کنیم.

دستگاه تفکیک نفت و گاز

این دستگاه به شکل یک استوانه قائم است که در آن ،ذرات گاز از هم باز و به اصطلاح منبسط می‌گردد و در این ضمن ، از سرعت آن نیز کاستهمی‌شود. وقتی فشار و سرعت گاز ، خیلی کم شد، مقدار زیادی از آن ، از نفت جدامی‌گردد. آنگاه آن را توسط لوله به درون ظرفی هدایت کرده ، از آن استفاده می‌کنند.

گازهای طبیعی تفکیک شده

گازی که از دستگاه جدا کننده خارج می‌گردد، غالبااز نوع گاز تر است و مقدار زیادی بنزین سبک همراه دارد. این بنزین طبیعی ، بسیارمفید و قیمتی است. از این رو ، نباید آن را به هدر داد. در اوایل پیدایش صنعت نفت ،از این ماده گرانبها استفاده‌ای به عمل نمی‌آمد و آن را همراه با سایر اجزای گاز بههدر می‌دادند. اما رفته رفته که به اهمیت و فواید این گاز پی بردند، سعی شد کهبنزین طبیعی آن را استخراج نموده ، از بقیه اجزای آن نیز به انواع گوناگون استفادهاطلاعات اولیه

پروتوزوئرهای آزاد یا مستقل همگی آزادند. عده قلیلی در آبشیرین‌اند ولی اکثر دریازی هستند. بعضی در اعماق دریا می‌باشند و بیشتر نظر بهاحتیاجی که برای ادامه حیات بهونور خورشیددارند در سطح آب ، در طبقه‌ای کهبه اسم پلانکتون خوانده می‌شود زندگی می‌کنند. کلمه پلانکتون ، مثل Planet ، از یکریشه یونانی مشتق می‌شود که معنی می‌دهد Wanderer یا چیزی که از یک محل به محل دیگر حرکتمی‌کند.

اندازه این ارگانیسمها ازوگیاهان میکروسکوپیک گرفته تا جانوران بزرگتر مثلماهیهای ژله‌ای، در حالت کلی پلانکتونهامحدود می‌باشند. یعنی اینکه توانایی شنا کردن ندارند و بوسیله موجها و یا جریاناتآب انتقال پیدا می‌کنند. پلانکتونها به عنواناولین حلقه زنجیره غذاییمناطق غنی ازماهیان مهم از نظر اقتصادی می‌باشند و بقای این مناطق را تضمین می‌کنند.

رده بندی پلانکتونها

• فیتوپلانکتون: شامل باکتریها وگیاهان میکروسکوپیک می‌باشند.
• زئوپلانکتون: شامل جانورانمیکروسکوپیک‌اند.
• ماکروزئوپلانکتون: تخمها و لاروهایبی‌مهرگان و ماهیهای بزرگتر.

فواید پلانکتونها

پلانکتونها اغلب به عنوان شاخص سلامت آبی و محیطیاستفاده می‌شوند، چرا که دارای حساسیت بالایی نسبت به تغییرات محیط می‌باشند و طولعمر کوتاهی دارند. مثلا فیتوپلانکتونها ، شاخص شرایط غذایی یک محیط می‌باشند بهخاطر گرایش زیاد آنها به تکثیر سریع در شرایط مساعد. زئوپلانکتونها شاخص سلامتیمناطق غنی هستند چرا کهزئوپلانکتونها ، منبع غذایی ارگانیسمهایی مثل ماهیهای کوچک در سطوح غنی و مساعد آبمی‌باشند. اخیرا ، تحقیقات سعی دارد که مشخص کند پلانکتونها در شرایط محیطی مختلفچگونه واکنش نشان می‌دهند.

فیتوپلانکتونها

مثل گیاهان خشکی ، فیتوپلانکتونهارا ازطریقتثبیت می‌کنند و آن را برای سطوح غنی بالاتر قابل دسترسی می‌کنند. فاکتورهای محیطیاصلی که بر روی رشد فیتوپلانکتونها تاثیر می‌گذارند عبارتند از: دما، نور و غذا. رشد فیتوپلانکتونها معمولا با مناطق نوری محدود می‌شود و یا عمقی از آب که نورخورشید بتواند نفوذ کند. محدودیت دیگر برای رشد اینها ، غذا است مثلاوفیتوپلانکتونهامی‌توانند رشد سریع جمعیت را تحمل کنند که تقریبا هر بهار اتفاق می‌افتد و همزمانبا این ،در حضورمواد غذایی و افزایش دما افزایش می‌یابد.

در حالی که زیاد بودنفیتوپلانکتونها به رشد ارگانیسمهای دیگر در آن منطقه کمک می‌کند. اما مقدار خیلیزیاد فیتوپلانکتونها هم ، می‌تواند به سلامت کل یک منطقه زیستی ضرر بزند. چرا کهافزایش جلبک ، باعث مردن بیشتر فیتوپلانکتونها شده و آنها به زیر آب جایی که آنهامصرف می‌شوند، می‌روند و این فرایند مقدار اکسیژن حل شده در آبهای زیرین را کاهشمی‌دهد که برای بقای ارگانیسمهای دیگر مثل ماهیها وخرچنگهالازم است.

گروههای اصلی فیتوپلانکتونها

• (دیاتومه‌ها (شاخه باسیلاریوفیتا
• (جلبکهای قهوه‌ای- سبز (شاخه کریزوفیتا
• کلروفیتا
• جلبکهای آبی- سبز (سیانوفیتا)
• دینوفلاژلاتها (پیروفیکوفیتا)
• کریپتومونارس (کریپتوفیتا)
• میکروفلاژلاتها (اگلنوفیتا ، سینوفیتا)

شاخصهای گسترش فیتوپلانکتونها

از شاخصهای گسترش فیتوپلانکتونها در یکمنطقه می‌توان افزایش مستعدآن منطقه ، سرعت تولیدبیومس اولیهو بقای گونه‌های خاص را نام برد.

زئوپلانکتونها

زئوپلانکتونها ، جانوران پلانکتونی هستند که از نظر اندازهازروتیفرهای میکروسکوپیکگرفته تا ماهیانماکروسکوپیک می‌باشند. گسترش اینها در مناطق مساعد ، بوسیله مقدار شوری محیط ، دماو غذای قابل دسترسی کنترل می‌شود. کوچکترین زئوپلانکتونها ، به عنوان تداوم دهندهچزخه غذایی در آب مشخص می‌شوند، و اغلب به عنوان صیادی از مواد غذایی یک محیط قرارگرفته می‌شوند.

زئوپلانکتونهای بزرگتر ، برای گونه‌های ماهیها و نیز مراحللاروی همه ماهیها ، غذای مهمی محسوب می‌شوند. آنها همچنین از طریق تولید کنندگاناولیه زنجیره غذایی (فیتوپلانکتونها) ، با ارگانیسمهای سطوح بالاتر آب ، در ارتباطمی‌باشند. جمعیت زئوپلانکتونها از مصرف کنندگان اولیه‌ای که فیتوپلانکتونها رامی‌خورند و نیز ، مصرف کنندگان ثانویه که از زئوپلانکتونها تغذیه می‌کنند تشکیل شدهاست.

تقسیم بندی زئوپلانکتونها از نظر اندازه

• میکروزئوپلانکتون: شامل روتیفرها وپروتوزئرها که معمولا اندازه‌ای کمتر از 200 میکرون را دارند.
• مزوزئوپلانکتون: شامل لارو دوزیستانو میگوها و ماهیها و زئوپلانکتونهای ژلاتینی مثل ماهیهای ژله‌ای که بزرگتر از 2میلیمتر می‌باشند.

شاخصهای گسترش زئوپلانکتونها

زئوپلانکتونها ، مثل فیتوپلانکتونها ،شاخصهای عالی از شرایط محیطی می‌باشند چرا که حساس به شرایط کیفی آب‌اند. آنها بهمقدار اکسیژن حل شده در آب واکنش می‌دهند و نیز مقدار زیاد مواد غذایی و یاآلودگیهای سمی و غذای کم و حتی صید زیاد ، بر گستردگی اینها تاثیر می‌گذارد. باگسترش زئوپلانکتونها در یک منطقه ، می‌توان افزایش بیومس تولید شده آنها و گستردگیو تنوع گونه‌های آبزی را انتظار داشت.شود. قابل توجهی ازآلکان‌هابا تعدادبالاهستند.